Economie - Duurzaamheid - Water beheer

  

We hebben een belangrijk onderwerp die voor iedereen belangrijk is. Iets waardoor het hele land beschermt is en waar niemand zonder kan. Het waterbeheer. Die zorgt dat u veilig kunt wonen en dat ons hele land niet met overstromingen te maken heeft.

Wij hebben in dit onderzoek een onderzoeksvraag aan onszelf gesteld en om daar antwoord op de kunnen geven hebben wij er 3 deelvragen bij bedacht. Waardoor wij het begrijpen en u hopelijk ook. 

Onderzoeksvraag: 

Wat voor invloed heeft de klimaatverandering op het waterbeheer in Nederland? 

Deelvragen: 

1. Wat is het waterbeheer ?
2. Wat doet Rijkswaterstaat (het waterbeheer) tegen de stijgende zeespiegel in de omgeving van de Alblasserwaard?
3. Wat voor invloed heeft het waterbeheer op de Nederlandse economie?

 

Wat is het waterbeheer? 

 

Rijkswaterstaat en de waterschappen zijn de waterbeheerders in Nederland. Zij zorgen er onder meer voor dat er voldoende water is. En dat het land beschermd word tegen overstromingen. Zodat je veilig kunt wonen en werken in ons gebied. Daarnaast zijn ook provincies en gemeenten betrokken bij het waterbeheer.  

 

Geschiedenis  

In Nederland spelen sinds de Middeleeuwen waterschappen een belangrijke rol in het waterbeheer. Het zijn de oudste democratische invoering in Nederland. Tot in de negentiende eeuw werd het waterbeheer plaatselijk ook door gemeenten uitgevoerd. Dit veranderde na de Grondwet van 1848, waarin werd bepaald dat de waterschappen voortaan verantwoordelijk zouden zijn voor de waterstaatzorg en dat de provincies daarop toezicht moesten houden. Tegenwoordig formuleert het Rijkswaterstaat het waterbeleid op hoofdlijnen en is het verantwoordelijk voor het operationele beheer van de wateren en enkele waterkeringen. 

Binnen het rijksbeleid formuleert de provincie het beleid voor de niet-rijks wateren. De waterschappen (soms ook hoogheemraadschappen genoemd) en gemeenten zijn verantwoordelijk voor het operationele waterbeheer en voor de uitvoering van het beleid.  

 

Taken waterbeheerders 

Een waterbeheerder heeft als taak om overstromingen te voorkomen. Daarnaast zorgt een waterbeheerder voor voldoende grond- en oppervlaktewater en een goede waterkwaliteit. De waterbeheerders in Nederland zijn Rijkswaterstaat en de Waterschappen (soms ook Hoogheemraadschappen genoemd). Zij hebben de volgende verantwoordelijkheden: 

Ze zijn verantwoordelijk voor het beheer van grote wateren, zoals de zee en de rivieren. Rijkswaterstaat waarschuwt de verantwoordelijke overheden op tijd voor hoogwater of storm op zee. Daarnaast onderhoudt Rijkswaterstaat dijken, dammen, stuwen en stormvloedkeringen. Ook beschermt Rijkswaterstaat de kust en geeft het rivieren meer ruimte. Bijvoorbeeld door uiterwaarden te verdiepen en nevengeulen aan te leggen.  

 

Waterschappen                          

Het regent steeds harder en vaker. Hierdoor kan het water in polders en kanalen te hoog gaan staan. Hun houden dit goed in de gaten. Als het water te hoog staat laten ze water wegstromen. Bijvoorbeeld via de rivieren of het IJsselmeer. Waterschappen zijn  verantwoordelijk voor de regionale wateren, zoals kanalen en poldervaarten. Ze zorgen er bijvoorbeeld voor dat het water schoon is, zodat de visstand op peil blijft. Waterschappen beschermen het land ook tegen overstromingen en zorgen ervoor dat landbouwers voldoende water hebben voor hun gewassen. Ook zorgen ze voor zuivering van afvalwater. Maar het water mag ook niet te laag staan. Anders zijn kanalen niet diep genoeg voor schepen. En kan je de tuin of het land niet meer goed besproeien. Ze laten dan juist extra water vanuit de rivieren de polder instromen. Zo gaat het niveau van het water weer omhoog. 

 

Wat doet Rijkswaterstaat (het waterbeheer) tegen de stijgende zeespiegel in de omgeving van de Alblasserwaard? 

 

Een groot deel van ons land ligt onder de zeespiegel en dat maakt ons kwetsbaar voor overstromingen. Bescherming tegen hoogwater is en blijft van levensbelang.  

Rijkswaterstaat controleert waterstanden langs de kust, rivieren en meren. Rijkswaterstaat waarschuwen optijd voor stormen en hoge waterstanden, zodat waterbeheerders actie kunnen ondernemen voordat er echt gevaar dreigt.  

 

Door hogere temperaturen, veranderende neerslagpatronen en zeespiegelstijging neemt de vraag naar water en de kans op overstromingen toe. Hierdoor neemt de betrouwbaarheid van water voor gewasproductie af. 

De vraag is hoe boeren en waterbeheerders zich aanpassen aan veranderende neerslagpatronen. Hanteren ze een ander bouwplan, bewerken ze een kleiner gebied of zorgen ze voor meer wateropslagcapaciteit? Hierbij gaat het ook om het beste alternatief vanuit economisch perspectief. Wegen investeringen van waterbeheerders in grotere reservoirs voor een meer betrouwbare waterleverantie bijvoorbeeld op tegen extra gewasopbrengsten? 

De afdeling Water en Groen van de Provincie Zuid-Holland heeft in mei 2011 aan het Actieprogramma Klimaat en Ruimte gevraagd een bijdrage te leveren aan het maken van ruimtelijke keuzes in het veenweidegebied binnen de Provincie Zuid-Holland, met betrekking tot klimaatverandering en maaivelddaling. Het afremmen van maaivelddaling is een doel op zich geworden. Eén van de maatregelen uit de Agenda Landbouw (2011) is bijvoorbeeld dat in zéér gevoelige (koop)veengebieden geen maïs verbouwd mag worden. Daarnaast vindt schade aan infrastructuur en gebouwen van vooral vóór 1950 plaats en komt de veiligheid in het geding wanneer veendijken bij langdurige droogte te licht van gewicht worden en kunnen afschuiven. De dijken kunnen daardoor uitdrogen, verzakken en bezwijken. Op den duur kan bij diep wegzakkende polders de stabiliteit van (ook niet-veen) dijken in gevaar komen.  

Schade aan archeologische bodemschatten kan daarnaast ook voorkomen.  Door maaivelddaling komen broeikasgassen en andere stoffen vrij waardoor de waterkwaliteit verslechtert. Een slechte waterkwaliteit is slecht voor de biodiversiteit. Dit is bijvoorbeeld het geval in het Natura2000 gebied De Nieuwkoopse Plassen, waar nog sprake is van levend veen. Een slechte waterkwaliteit versterkt de veenafbraak, maar ook de achteruitgang van natuurwaarden. De broeikasgassen die vrijkomen bij veenafbraak dragen bij aan het broeikaseffect en zijn daarmee van invloed op klimaatverandering.  

Tot nu toe heeft de provincie altijd op generieke maatregelen ingezet om maaivelddaling door veenafbraak te voorkomen. Nu de provincie bezig is met een doelmatigheidsslag en kritisch de kosten en baten van de maatregelen bekijkt, kan ze kiezen voor een andere benadering. Vragen die spelen bij het al dan niet behouden van het veen is namelijk: gaat het erom het veen te behouden, gaat het om het behoud van het veenweidelandschap, of om het beheersbaar houden van de gevolgen van veenafbraak en maaivelddaling?  

OESO: Nederlands waterbeheer klaar voor de toekomst 

Het Nederlandse waterbeheer is klaar voor de toekomst. Dat concludeert de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO). De OESO presenteerde op 17 maart een rapport met aanbevelingen voor het Nederlandse waterbeheer. De OESO ziet het Nederlandse waterbeheer als 'wereldwijde referentie'. Yves Leterme, adjunct-secretaris-generaal bij de OESO, noemde de waterschappen "de ruggengraat van het Nederlandse waterbeheer". 

De OESO prijst de bestuurlijke organisatie van het waterbeheer, die zich steeds heeft aangepast aan nieuwe omstandigheden, en in het bijzonder de rol die de waterschappen daarin spelen. Uitdagingen zoals klimaatverandering vragen wel om aanscherping van het waterbeleid. 

Peter Glas, voorzitter van de Unie van Waterschappen: "Mooi dat een internationaal gerenommeerd, onafhankelijk instituut onze zorg voor waterveiligheid, waterkwaliteit en voldoende water positief waardeert." 

Waterbewustzijn 

Volgens de OESO is het waterbewustzijn bij Nederlanders opvallend laag. Inwoners van Nederland zijn zich te weinig bewust van de hoeveelheid werk die verzet moet worden om droge voeten te houden. Terwijl de klimaatverandering er ook nog eens voor zorgt dat het allemaal ingewikkelder wordt om goed drinkwater te maken. 

 

Wat voor invloed heeft het waterbeheer op de Nederlandse economie? 

 

In het afgelopen decennium is er door regionale en nationale overheden, belangenorganisaties en bedrijfsleven hard gewerkt aan het samenstellen van een programma van maatregelen dat invulling geeft aan de ambitieuze doelen in de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) voor duurzaam waterbeheer én haalbaar en betaalbaar is. 

 

Door de financiële crisis en vertraging van de economische groei/ krimp van de economie is de bekostiging van de maatregelen echter in een ander daglicht komen te staan. Waar eerst financiering geen probleem leek, zien we dat partijen steeds minder financiële ruimte hebben om te investeren in maatregelen zoals in de Stroomgebiedbeheerplannen (SGBP’s) afgesproken is. Tegelijkertijd is een beleidsdoel geformuleerd om de regionale lasten te beperken, wat nauwlettend in de gaten wordt gehouden en minder ruimte laat voor doorbelasting van de kosten. Voor partijen is de bekostiging en uitvoering van de maatregelen veel minder vanzelfsprekend dan een aantal jaren geleden. Tegen deze achtergrond spelen de discussies over nut en noodzaak van de uitvoering en planning van de maatregelen voor de KRW (maar ook op andere beleidsterreinen overigens) hernieuwd op. Om de verschillende discussies goed te kunnen voeren, heeft DG Ruimte en Water (DGRW) een analyse laten uitvoeren naar de bekostiging van het waterbeheer. De studie geeft een zoveel mogelijk of feiten gebaseerd beeld van de totale kosten van het waterbeheer in Nederland de komende decennia, het aandeel hierbinnen dat bijdraagt aan het bereiken van de KRW doelen voor 2027 en wie wat betaalt en hoeveel. Daarmee beoogt de studie een zinvolle bijdrage te leveren aan toekomstige discussies over te treffen maatregelen voor de KRW en de financiering hiervan de komende jaren.  

 

Als niet wordt ingegrepen bij het waterbeheer in Zeeland, nemen de kosten van de Zeeuwse burger op termijn flink toe. Daarvoor waarschuwen waterschap Scheldestromen en de provincie.

 

Als er niks verandert, dreigt het regionale waterbeheer onbetaalbaar te worden. Met de huidige manier van werken nemen de kosten de komende dertig jaar met 45 tot 75 procent toe. Dat schrijven het dagelijks provinciebestuur en waterschap Schedelstromen in de Strategische Visie Waterbeheer Zeeland 2050 die dinsdag naar de Staten is gestuurd. 

'Klimaatverandering leidt onder andere tot meer extreme neerslag, hogere verziltingsdruk en meer langdurige droogte', aldus de visie. De huidige ontwikkelingen zetten 'de bekostiging van het waterbeheer in toenemende mate onder druk'.  

Financiering 

Ook wordt toegewerkt naar een andere, meer flexibele vorm van financiering. De kosten worden niet meer over iedereen verdeeld, maar wie meer waterdiensten nodig heeft gaat meer betalen. Andersom kunnen burgers dus ook besparen op hun waterrekening, zoals nu al op kleine schaal gebeurt. Zoals mensen met zonnepanelen niet alleen voor hun eigen stroom kunnen zorgen maar ook elektriciteit terug leveren aan het energiebedrijf, zo kan dat ook met wateropslag. Dergelijk voorlopers zullen steeds minder geneigd zijn mee te betalen aan collectieve voorzieningen. Volgens de watervisie moet dan ook een nieuwe financieringsstructuur worden uitgewerkt. 

Dat is overigens een zaak van lange adem. Dit jaar wordt begonnen met een aantal kleine proefprojecten. Tussen 2022 en 2027 moeten succesvolle projecten worden uitgebouwd tot een normale gang van zaken. 

 

Positief gevolg voor economie 

De Nieuwe Afsluitdijk heeft de ambitie om economische activiteit voort te brengen op en rondom de Afsluitdijk. Om dit te realiseren werken we verschillende ambities uit. Een versterking van het toeristische aanbod en daarmee de beleefbaarheid van de Afsluitdijk is één van deze ambities. 

 

 

Conclusie: 

Eigenlijk is de invloed van de klimaatverandering best wel groot, dat hebben wij wel ondervonden. Want we hebben er nog best veel informatie over gevonden. En dat gaat vooral over de klimaatveranderingen, dus er is wel een conclusie te maken over dit. Maar wat het nadeel is van het water beheer is dat er niet te veel water in de polders mag komen anders loopt heel een stuk land onder water en daar word je ook niet vrolijk van. Maar ook niet te weinig, anders kunnen boeren niet meer hun land bewerken en het land met water bespuiten. En wat er ook nog eens bijkomt is dat dan de dijk uitdroogt en dan verschuift de dijk en komt er alsnog een overstroming.  Dus eigenlijk moet het water beheer best wel veel dingen allemaal regelen. Wat ook opvalt is dat de kosten best wel veel zijn voor het water beheer en dat is aan de ene kant ook wel logisch, omdat ze ook zoals er net al genoemd is best veel dingen moeten doen. Maar wat daar weer tegenin komt is dat alle toeristen die naar Nederland komen wel weer veel geld opleveren. En dan gaan de kosten dus eigenlijk weer wat naar beneden. Het water beheer was al best vroeg bezig met de klimaatveranderingen. Dus er zijn al best wat oplossingen eerder bedacht al in 1950. Maar dan is de vraag nog gaat het om het behoudt van het veen of het behoudt van het veenweidelandschap of om het beheersbaar houden van de gevolgen van veenafbraak en maaivelddaling? Alleen de mensen doen best wel onverschillig over het water als drinkwater en nog voor huishoudingen etc. Dus dan moet het water beheer extra veel water maken. En dat kost extra veel geld en dan hebben de mensen er ook voor gezorgd dat de kosten erg hoog zijn.